پروژه TAPAS - هنر زندگی آگاهانه در معماری مسکونی با رویکردی پایدار

 

پروژه "TAPAS" یکی از نمونه‌های موفق و الهام‌بخش معماری مسکونی معاصر در هند به شمار می‌آید که توسط تیم خلاق Fahed+Architects طراحی و در سال ۲۰۲۲ در قلب کوچی، کرالا، به بهره‌برداری رسید. این پروژه که شامل یک مجموعه آپارتمانی خصوصی با شش واحد مسکونی و یک فضای کار اشتراکی در طبقه همکف است، به مساحت ۸۰۰ مترمربع در چهار طبقه ساخته شده و با رویکردی ساده و پایدار طراحی شده است. ویژگی برجسته این پروژه، بهره‌گیری از آجر به‌عنوان عنصر اصلی در طراحی نما و فضای داخلی، به ‌همراه ایجاد محیطی برای زندگی آرام و آگاهانه است که ساکنان را به تجربه زندگی در پیوند با طبیعت دعوت می‌کند. در ادامه، به بررسی ابعاد مختلف این پروژه، چالش‌های اجرایی و فلسفه طراحی آن می‌پردازیم.

الهام از مفهوم زندگی آهسته و آرامش‌بخش

نام "TAPAS" برگرفته از واژه‌ای در زبان سانسکریت است که به ریاضت‌های معنوی و تمرینات خودکنترلی و مراقبه اشاره دارد. این مفهوم، که بر اصول خودآگاهی و زندگی آرام تأکید دارد، اساس طراحی این پروژه را تشکیل می‌دهد. معماران TAPAS در تلاش بوده‌اند تا محیطی فراهم کنند که ساکنان در آن به آرامش دست یابند و از شتاب‌زدگی‌های روزمره فاصله بگیرند. در طراحی این پروژه، از مفهوم "زندگی آهسته" الهام گرفته شده است؛ مفهومی که زندگی شهری را به فضایی تبدیل می‌کند که در آن زمان برای تفکر، آرامش و ارتباط عمیق با محیط و افراد وجود دارد.

آجر: مصالحی با هویت و اصالت در TAPAS

آجر به‌ عنوان مصالح اصلی در طراحی TAPAS انتخاب شده و هم در نمای خارجی و هم در فضای داخلی ساختمان نقش مهمی ایفا کرده است. استفاده از آجر در این پروژه نه تنها به خاطر زیبایی و دوام آن، بلکه به دلیل جنبه‌های پایداری و ارتباط با محیط طبیعی منطقه بوده است. آجر به دلیل خواص فیزیکی‌اش می‌تواند دمای داخلی ساختمان را به خوبی تنظیم کند، به طوری که گرمای روز را جذب و در شب آزاد می‌کند و با این کار نیاز به استفاده از سیستم‌های تهویه مصنوعی را کاهش می‌دهد.

در TAPAS، نمای آجری با دقت بسیار و به شکل هنرمندانه‌ای چیده شده تا بافتی زنده و پویا ایجاد کند. این بافت آجری در نما به ساختمان عمق بخشیده و حسی از لطافت و صمیمیت را به بیننده القا می‌کند. در عین حال، این طراحی نمای آجری هماهنگ با محیط گرمسیری کرالا، نه تنها به پایداری و دوام پروژه کمک کرده بلکه زیبایی بصری آن را نیز دو چندان کرده است.

نقش آجر در تعامل فضای داخلی و بیرونی

در طراحی TAPAS، مرزهای میان فضاهای داخلی و بیرونی به کمک پنجره‌های بزرگ و چیدمان خلاقانه آجرها محو شده‌اند. این پنجره‌ها که در نقاط استراتژیک قرار گرفته‌اند، اجازه می‌دهند تا نور طبیعی به ‌طور مطلوب وارد فضا شود و تهویه‌ای طبیعی در سراسر ساختمان ایجاد کند. همچنین استفاده از آجر در دیوارهای داخلی، گرما و نرمی خاصی به فضا بخشیده که حس راحتی و آرامش را برای ساکنان فراهم می‌کند.

یکی از ویژگی‌های دیگر طراحی TAPAS، استفاده از پوشش گیاهی است که از نماها و بالکن‌ها به صورت آبشاری آویزان است. این پوشش گیاهی، که در کنار آجرهای گرم و زنده نمای بیرونی قرار دارد، تعادلی زیبا و هماهنگ میان عناصر طبیعی و معماری ایجاد کرده است. این پوشش گیاهی نقش مهمی در کاهش آلودگی‌های صوتی و بصری و همچنین بهبود کیفیت هوای داخلی ساختمان دارد و به ساکنان این امکان را می‌دهد تا حس نزدیکی به طبیعت را در زندگی روزمره خود تجربه کنند.

زبان ساده و صادقانه معماری

TAPAS با بهره‌گیری از یک زبان معماری ساده و صادقانه طراحی شده است. این سادگی و صداقت در انتخاب مصالح و همچنین در نحوه اجرا و چیدمان آجرها مشهود است. آجرهای چیده‌شده به گونه‌ای هستند که فضایی بافت‌دار و گرم به نمای خارجی بخشیده‌اند. تیم طراحی با دقت در قرارگیری هر آجر و ایجاد هماهنگی با سایر عناصر ساختمان، فضایی ایجاد کرده که هم از نظر زیبایی‌شناختی و هم از نظر کارکردی به نوعی کمال و سادگی دست یافته است.

این سبک طراحی، که تأکید بر سادگی و پیوستگی بین طبیعت و معماری دارد، به ساکنان این امکان را می‌دهد که در فضایی آرام و دعوت‌کننده زندگی کنند. در طراحی داخلی نیز از آجر استفاده شده تا حس همگنی و تداوم در تمامی فضاها حفظ شود و ارتباط بصری میان فضاهای داخلی و بیرونی تقویت گردد.

آجر و ایجاد فضاهای اجتماعی

فضاهای عمومی و اشتراکی از دیگر ویژگی‌های برجسته TAPAS هستند که به ایجاد حس اجتماعی و تعامل میان ساکنان کمک می‌کنند. حیاط‌ها و راهروهای بیرونی که با استفاده از آجر ساخته شده‌اند، محیطی مناسب برای تجمع و تعامل ساکنان فراهم کرده‌اند. این فضاها به نوعی یادآور فرهنگ سنتی و اجتماعی کرالا هستند که بر تعاملات اجتماعی و پیوندهای عاطفی میان افراد تأکید دارد.

این فضاهای عمومی نه تنها مکانی برای تعامل و ارتباط ساکنان فراهم می‌کنند، بلکه با ترکیب آجر و فضای سبز، محیطی طبیعی و آرام برای استراحت و لذت از طبیعت را نیز به ارمغان آورده‌اند. این فضاها تأثیر بسزایی در بهبود کیفیت زندگی ساکنان داشته و به آن‌ها فرصت می‌دهند که از زندگی شهری فاصله بگیرند و در فضای آرام و طبیعی TAPAS از لحظات خود بهره‌مند شوند.

چالش‌های نور و تهویه طبیعی در محیط شهری

یکی از چالش‌های اصلی در طراحی TAPAS، تأمین نور و تهویه مناسب در فضایی شهری بوده است. تیم طراحی با به‌کارگیری پنجره‌های بزرگ و بهینه، توانسته است این دو نیاز را به شکلی هوشمندانه برطرف کند. همچنین، چیدمان آجرها به گونه‌ای است که حریم خصوصی ساکنان حفظ می‌شود و در عین حال نور کافی به فضای داخلی وارد می‌گردد. استفاده از آجر در طراحی داخلی و خارجی به تنظیم دمای داخلی کمک کرده و نیاز به سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی را به حداقل رسانده است.

پایدار و دوستدار محیط زیست

آجر به دلیل سازگاری با محیط و قابلیت بازیافت، یکی از مصالح پایدار و دوستدار محیط زیست محسوب می‌شود. در TAPAS، انتخاب آجر به خاطر دوام بالا و مقاومت در برابر شرایط آب‌و‌هوایی منطقه بوده است. این مصالح می‌تواند در برابر رطوبت و گرما مقاومت کند و به حفظ استحکام و پایداری ساختمان کمک کند.

این انتخاب مصالح، با ارزش‌های معماری پایدار و زیست‌محیطی همخوانی دارد و نشان‌دهنده تعهد تیم طراحی به ایجاد بنایی است که نه تنها به نیازهای روزمره ساکنان پاسخ می‌دهد، بلکه اثرات مخرب بر محیط زیست را به حداقل می‌رساند.

نتیجه‌گیری

پروژه TAPAS نمونه‌ای منحصربه‌فرد از معماری پایدار و آگاهانه است که به سادگی و صداقت در طراحی و بهره‌گیری از مصالح طبیعی توجه ویژه‌ای دارد. این پروژه با استفاده از آجر به عنوان مصالح اصلی و توجه به عناصر طبیعی، فضایی آرام و متعادل فراهم کرده که ساکنان بتوانند در پیوند با طبیعت از زندگی خود لذت ببرند. همچنین با تأمین نور و تهویه طبیعی، کاهش مصرف انرژی و ایجاد فضاهای اجتماعی، TAPAS به ساکنان امکان تجربه‌ای از زندگی آرام و معنادار را می‌دهد.

TAPAS به عنوان یک نمونه الهام‌بخش از معماری مسکونی معاصر، نشان‌دهنده آن است که طراحی می‌تواند فضایی بیافریند که زندگی در آن نه تنها به لحاظ فیزیکی بلکه از لحاظ روانی و عاطفی نیز آرامش‌بخش باشد. این پروژه با تلفیق معماری سنتی و نیازهای زندگی معاصر، تجربه‌ای از زندگی آگاهانه و ارتباط با محیط را به ساکنان ارائه می‌دهد و می‌تواند الگویی برای پروژه‌های معماری آینده باشد که به پایداری، زیبایی و کیفیت زندگی توجه دارند.